Film jest adaptacją epopei Adama Mickiewicza. Odejście od oryginału zaznacza się m.in. w warstwie językowej, choć postaci nadal będą mówiły wierszem. Dialogi, opracowane przez Piotra Wereśniaka, są skrócone i zagęszczone. Znikną liczne opisy przyrody, tak charakterystyczne dla "Pana Tadeusza". Zastąpi je obraz. "Pan Tadeusz" jest utworem poetyckim, przeznaczonym do czytania, ale w żadnym z dzieł polskiej literatury nie widać tylu obrazów przyrody, ludzi i zdarzeń, jak tutaj. Zmieni się też kolejność wydarzeń przedstawionych przez Mickiewicza w poemacie. Głównym bohaterem "Pana Tadeusza" będzie Jacek Soplica. To na nim skupi się akcja filmu. W centrum wydarzeń pozostawać będzie, jak mówi Andrzej Wajda, postać zbrodniarza, który ukryty nawet przed własnym bratem i synem, pod zakonnym kapturem, odpokutowuje swoje grzechy, będąc równocześnie sprężyną powstańczych przygotowań na Litwie. W końcowej części filmu pojawi się też Narrator - Adam Mickiewicz, piszący na obczyźnie dla współrodaków oddalonych od kraju. Jego głos będzie towarzyszyć wszystkim scenom Epilogu. Będzie go także słuchać grono kilkunastu osób zgromadzonych w paryskim mieszkaniu poety.