Wieczór wigilijny w mieszczańskiej rodzinie. Frycek i Marysia otrzymują prezenty także od radcy Drosselmajera, ojca chrzestnego dziewczynki. Przynosi dziadka do orzechów, któremu Frycek od razu wyłamuje zęby. Marysia lituje się nad uszkodzonym "ludzikiem". Dzięki temu przenosi się w świat fantazji, do krainy orzecha Krakatuka, dwugłowego króla myszy i złej królowej Mysibaby. Jest świadkiem walki zabawek z myszami, pomaga dziadkowi do orzechów, który przewodzi zabawkom i zwycięża. Marysia próbuje opowiedzieć o swoich przeżyciach rodzicom, którzy jednak śmieją się z jej opowieści, uważając ją za małą kłamczuchę, powtarzającą z uporem wymyślone historyjki. Marysia w chwilach najgłębszego przygnębienia pozostaje jednak wierna uczuciu do wyśmiewanego dziadka. Drosselmajer, poeta i czarodziej, opowiada jej historię niewiernej księżniczki Pirlipaty. Potem zamienia dziadka w pięknego młodzieńca, którego przedstawia jako swego bratanka, ponieważ wie, że dla ludzi, którzy nie są dziećmi ani poetami, wszystko musi mieć logiczne wytłumaczenie.